29 stu Kronični stres ubrzava starenje stanica

Svatko je iz iskustva donekle svjestan negativnih učinaka koje stres može imati na zdravlje, a zabrinjavajuća vijest dolazi od skupine znanstvenika pod vodstvom Ellise Epel sa Kalifornijskog sveučilišta. Zabrinute majke kronično bolesne djece pokazuju veći stupanj staničnog starenja (dokazano skraćivanjem krajeva kromosoma) od majki zdrave djece. Brojne studije pokazuju povezanost između dugoročnog (kroničnog) stresa i pokazatelja lošeg zdravlja, uključujući povećan rizik od kardiovaskularnih bolesti i oslabljenu imunost. Međutim, pravi mehanizam koji stoji u pozadini tih zbivanja ostaje nerazjašnjen. Znanstvenici sa Kalifornijskog sveučilišta ispitali su hipotezu da stres utječe na zdravlje modulirajući brzinu staničnog starenja. Usporedili su razinu stresa i telomere 39 majki kronično bolesne djece s istim parametrima kod majki zdrave djece. Telomere su kompleksi proteina i DNA na krajevima kromosoma koje se obično skraćuju sa svakom diobom stanice i tako služe kao pokazatelji biološke dobi stanica. Svaka je majka dobila upitnik kojim se izmjerila razina psihološkog stresa prethodnog mjeseca, a u prikupljenim uzorcima krvi određena je duljina telomera i izmjerena aktivnost telomeraze, enzima koji održava strukturu telomera. Također su svakoj od majci uzeti uzorci urina i izmjereni su sastojci povezani s oksidativnim stresom (proces uzrokovan nestabilnim slobodnim radikalima koji su destruktivni za stanicu).Žene su podijeljene u grupe na temelju rezultata upitnika te su one s najvećom razinom stresa, među koje su ušle i neke sa zdravom djecom, imale kraće telomere. Unutar grupe žena s bolesnom djecom dobiveni su sljedeći rezultati: što je period brige za bolesno dijete bio duži, niža je bila aktivnost telomeraze, veća razina oksidativnog stresa i kraće telomere. Taj rezultat bio je neovisan o dobi i indeksu tjelesne mase. Najveća razina stresa značila je gubitak 550 parova baza u majčinim telomerama.  Na temelju “telomernog sata” znanstvenici procjenjuju da su leukociti majki s visokom razinom stresa 9-17 godina stariji od onih u majki s niskom razinom stresa iste kronološke dobi. Mogući mehanizam koji prevodi “breme života” u kraće telomere jest oksidativni stres. Tome u prilog ide i činjenica da kronična aktivacija stresnih hormona stvara stanje oksidativnog stresa koji može in vitro skratiti telomere.  Iako je nejasan točan put od doživljaja stresa u mozgu do životnog vijeka somatske stanice, rezultati ovog istraživanja nesumnjivo pokazuju da su dugoročni stres i skraćivanje telomera  bitni sudionici složenog puta od stresa do bolesti.dr. Anđelko Vidović